Türkiye’nin toplam 7 adet coğrafi bölgesi bulunmaktadır ve her bölge kendi bulunduğu yerin coğrafi özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. GEnel olarak coğrafi bölgelerin özellikleri şu şekildedir;türkiyenin 7 coğrafi bölgesi ve özellikleri, türkiyenin coğrafi bölgeleri, konumu, sınırları ve komşuları, alan ve nüfusu, bölümleri, yer yüzü şekilleri, dağları, ovaları, akarsuları, yeraltı kaynakları, iklim ve bitki örtüsü, tarım ve hayvancılık, turizm, karadeniz akdeniz marmara ege iç anadolu doğu anadolu güney doğu anadolu bölgesi ve genel özellikleri

1-) KARADENİZ   BÖLGESİ

 

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Yurdumuzun   kuzeyinde, Sakarya’nın   doğusundan   Gürcistan’a   kadar   Karadeniz’e   paralel   olarak   bir   şerit   gibi   uzanır.

Gürcistan, D. Anadolu, İç   Anadolu   ve   Marmara   Bölgeleriyle   ve   adını   aldığı   deniz   ile   komşudur.

ALANI   VE   NÜFUSU:

Gerçek   alanı   olan   143.537 Km2   ile   Türkiye   topraklarının   %18’ini   kaplar. Alan   bakımından   3. Büyüklükteki   bölgemizdir.   Bölge   Doğu-Batı   doğrultusunda   1400 Km, Kuzey-Güney   doğrultusunda   100-200   Km   ile   bir   şeride   benzer.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   8.4   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   59   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Batı   Karadeniz

2.Orta   Karadeniz

3.Doğu  Karadeniz

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Kıyıları:

Dağlar   kıyıya   paralel   olarak   uzandığı   için   kıyılar   az   girintili-çıkıntılıdır. Bu   kıyı   tipine   Boyuna   Kıyı   Tipi   denir.

Tek   doğal   limanı   Sinop’tur. Arkasındaki   dağların   ulaşımı   zorlaştırması   nedeniyle   fazla   gelişmemiştir. Buna   rağmen   Trabzon, Samsun   gibi   limanlar   yapay   olmasına   rağmen   ulaşımları   sayesinde   gelişmişlerdir.

Bu   kıyı   tipinde   bir   kıyı   aşındırma   şekli   olan   Falez (Yalıyar)   çok   görülür.

Dağları:

Batı   K.: Küre   (İsfendiyar) Dağları,   Bolu Dağları,   Ilgaz   Dağları,   Köroğlu   Dağları

Orta   K.: Canik   Dağları

Doğu   K.:D.Karadeniz   (Rize) Dağları ( Zirvesi: Kaçkar D.3932), Giresun   Dağları,

Çimen, Kop, Mescit, Akdağ   ve   Yalnızçam   Dağları

D. Karadeniz’de   Zigana   ve   Kop   geçitleri   vardır.

Akarsuları:

Bartın   Çayı (Ulaşım   yapılabilir.), Yenice (Filyos)   Çayı

Kızılırmak (Türk.’nin   en   uzun ırmağı), Yeşilırmak   ve   Çoruh (Gürcistan’dan   dökülür.)

Ovaları:

Kastamonu, Bolu   ve   Düzce   Ovaları. Bafra   ve   Çarşamba   Delta   Ovaları

Gölleri:

Sera   ve   Tortum   gölleri (Heyelan   Gölleri),   Abant   ve   Yedigöller. Baraj   Gölleri: Almus, Suat   Uğurlu, Hasan   Uğurlu (Yeşilırmak), Hirfanlı   ve   Altınkaya (Kızılırmak), Sarıyar (Sakarya)

İKLİM   VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Bölgenin   kıyı   kesiminde   Karadeniz   İklimi   görülür. İklim   bu   alanlarda   her   mevsim   yağışlı   ve   ılımandır. En   fazla   yağışı   sonbaharda, en   azını   yazın   alır. Bitki   örtüsü   Ormandır. Bölge   orman   bakımından   ilk   sırada   gelir. Yağışlı   ve   ılık   olduğu   için   yangın   çok   azdır. En   fazla   yağış   alan   bölgemizdir. Rize’de   en   fazla   alan   şehirdir.

İç   kesimlerde   iklim   karasallaşır. Dağların   bu   güney   yamaçlarında   yazları   sıcak   ve   kurak   kışları   soğuk   ve   kar   yağışlı   bir   iklim   görülür. En   fazla   yağışı   ilkbaharda, en   azını   yazın   alır.   Bitki   örtüsü   ise   buralarda   Bozkırdır.

Yağışın   bol   olması   sayesinde   orman   ve akarsuların   debileri (su   miktarları)   fazladır. Yağışın   yeterli   olması   sayesinde   nadasa   bırakmanın   en   az   olduğu   bölgemizdir. Bölge   kuzeye   yakın   olduğu   için   güneşten   yararlanma   süresi azdır, gölge   boyu   uzundur, gece-gündüz   süresi   arasında   fark   en   fazladır. Kimyasal   çözülmenin de   en   fazla   olduğu bölgemizdir.

TARIM   VE   HAYVANCILIK:

Fındık: Ordu   ve   Giresun   çevresinde. Türkiye’de   ve   Dünyada   1.Sıradadır.

Çay: Rize   kıyılarında. Bol   yağış   ve   yıkanmış   toprak   ister. Türkiye’de   1.Sıradadır.

Tütün: Orta   Karadeniz   ve   Bolu-Düzce   ovası. Yağışı   sevmez. Türkiye’de   2.Sıradadır.

Mısır: Bölgenin   yağışlı   kıyılarında. Bölgede   tüketilir. Türkiye’de   1.Sıradadır.

Şekerpancarı: Orta   Karadeniz’de, Soya   Fasulyesi   ve   Keten-Kenevir: Kastamonu, Sinop, Zonguldak   ve   Ordu’da. Tahıl: Karasal   iklimin   görüldüğü   iç   kesimlerde. Sebze   ve   Meyve: Sulamanın  yapılabildiği   kıyı   ve   iç   ovalarda. Zeytin   ve   Turunçgiller: D. Karadeniz’de   az   bir   alanda yetiştirilir.

Kıyı   kesiminde   yağışlı   ve   gür   otlaklara   sahip   alanlarda   büyükbaş   hayvan, iç   kesimdeki   düzlüklerde   ise   küçükbaş   hayvan   yetiştirilir. Arıcılık   ve   balıkçılıkta   diğer   hayvancılık   faaliyetleridir.

YER ALTI   ZENGİNLİKLERİ:

Taşkömürü: Zonguldak , Bartın   ve   Kastamonu’da. Türkiye’de   tek.

Bakır: Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu), Çayeli (Rize). Türkiye’de   1.Sıradadır.

Linyit: Bolu, Çankırı, Amasya, Samsun, Ankara’da. Demir: Ordu’da.

Manganez: Trabzon, Artvin, Amasya   ve   Kastamonu’da   çıkarılır.

ENDÜSTRİ:

Demir-Çelik   Sanayisi: Karabük   ve   Ereğli’de. Bakır   Tesisleri: Samsun’da.

Şeker   Sanayisi: Turhal, Amasya, Suluova, Çorum, Kastamonu   ve   Çorum’da.

Tütün   Sanayisi: Samsun   ve   Tokat’ta. Kağıt   Sanayisi: Batı   Karadeniz’de.

Çay   Sanayisi: Rize   ve   çevresi. Fındık   Sanayisi: Ordu   ve   çevresi.

Gıda   ve   Dokuma   Sanayisi: Büyük   kentlerin   yakınlarında   Kurulmuştur.

NÜFUS   VE   YERLEŞME:

2000   Sayımına   göre   bölgenin   nüfusu   8.4   Milyondur. .Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   59   kişidir. Nüfus   yoğunluğu   bakımından   Doğu   Anadolu’dan   sonra   en   az   2. yoğunluktaki   bölgedir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. Çünkü   bölgenin   geçim   kaynakları   kısıtlı   olduğu   için   çok   göç   verir. Nüfus   kıyı   bölümüne, iç   ovalara   ve   Batı   Karadeniz’deki   maden   ve   sanayi   alanlarına   toplanmıştır.

Nüfus   Artış   Hızı   %o 4’tür   (Türkiye %o18.34)   Yeryüzü   şekilleri   nedeniyle   Dağınık   Kır   Yerleşmesi   çok   görülür. Ev   yapımında   ağaç   sık   kullanılır. Nüfusun   %51’i   kırsal   kesimde   yaşar (Türkiye’de % 35) , Halkı genellikle     tarım   ve   hayvancılıkla   uğraşır.

TURİZM:

Bolu’da   Abant   Gölü   ve   Yedigöller. Kastamonu’da   Safranbolu   Evleri. Bolu-Kartalkaya   ve   Ilgaz   Dağlarında   Kayak   Turizmi. Samsun   ve   Tokat’ta   Kaplıcalar. Trabzon-Maçka’da   Sümela   Manastırı.

Plajlar   ve   Karadeniz   Yaylalar.

TARİHİ   ÖNEMİ:

Samsun   M. Kemal’in   19   Mayıs   1919’da   Anadolu’ya   ayak   bastığı   yerdir. Havza,   Tokat   ve   Amasya   Milli   Mücadeledeki   diğer   önemli   kentlerdir.

Kastamonu’da   M. Kemal’in   şapka   takarak.   Kılık   Kıyafet   İnkılabını   başlattığı   şehirdir.

BÖLGE   HAKKINDA   NOTLAR:

»Alan   bakımından   %18   ile   3.   Büyük   bölgemizdir.

»Kırsal   nüfusun   en   fazla   olduğu   bölgemizdir.

»Ormanlarımızın   %27’sine   sahip   olarak   1.Sıradadır.

»En   fazla   yağış   alan   bölgedir.

»Nadasa   bırakmanın   en   az   olduğu   bölgedir.

»Temel   geçim   kaynağı   tarımdır.

»En   çok   göç   veren   bölgedir.

»Güneşten   yararlanma   oranı   en   az   bölgedir.

»Gölge   uzunluğu   en   fazla   bölgedir.

»Gece-Gündüz   süresi   arasındaki   farkın   en   fazla   olduğu   bölgedir.

»Kimyasal   çözülmenin   en   fazla   olduğu   bölgedir.

»En   fazla   heyelan   olan   bölgedir.

»En   fazla   falez (yalıyar)   olan   bölgedir.

»Çay, Fındık, Mısır, Keten-Kenevir, Soya   Fasulyesi   üretiminde   1. Sıradadır.

»Taşkömürünün   tamamı   ve   Bakırın   yarısı   bu   bölgeden   sağlanır.

»Kereste   en   çok   Sinop, Kastamonu   ve   Bolu’da   üretilir.

»Boyuna   kıyı   tipi   görülür.

»Sıcaklık   ortalaması   14-15   derece,   yağış   ortalama   1000   mm’dir.

»Çatalağzı   Termik   Santrali   bu   bölgededir.

»Kızılırmak   Türkiye’nin   en   uzun   ırmağıdır.

»Batın   Çayının   kısa   bir   bölümünde   akarsu   ulaşımı   yapılabilmektedir.

»Yeryüzü   şekilleri   nedeniyle   İnsan   ve   hayvan   gücüyle   tarım   yaygındır.

2-) MARMARA   BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Ülkemizin   kuzey-batısında   yer   alır. Bulgaristan, Yunanistan, Karadeniz, Marmara   ve   Ege   Denizleri, Karadeniz, Ege, İç   Anadolu   ve   Karadeniz   Bölgeleri   ile   komşudur.

ALANI   VE   NÜFUSU:

Gerçek   alanı   67.306   Km2. Ülke   yüzölçümünün   %8.5’ini   kaplar. 6.Büyüklükteki   bölgemizdir.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   17.3   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   258   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Yıldız   Dağları   (Istranca) Bölümü

2.Ergene   Bölümü

3.Çatalca-Kocaeli   Bölümü

4.Güney   Marmara   Bölümü

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Kıyıları:

Karadeniz   ne   Kuzey   Marmara   kıyıları   fazla   girintili-çıkıntılı   değildir. Falez (Yalıyar)   çok   vardır. Fakat   Güney   Marmara   kıyıları   girintili-çıkıntılıdır.

İzmit, Gemlik, Erdek   ve   Saros   körfezleri   vardır.Gelibolu, Biga, Kapıdağ, Armutlu, Çatalca-Kocaeli   başlıca   yarımadalarıdır.Gökçeada, Bozcaada, Marmara   Adaları, İmralı, İstanbul   Adaları   ise   başlıca   adalarıdır.İstanbul   ve   Çanakkale   Boğazları   Ria   Tipi   kıyılardır.Kapıdağ   Yarımadası   bir   kıyı   biriktirme   şekli   olan   Tombolo’dur.

Dağları:

Ortalama   yükseltisi   en   az   bölgedir.   En   yüksek   dağı   Uludağ’dır (2543 m).Yıldız   Dağları, Koru   Dağlar, Işıklar   Dağları, Biga   Dağları, Samanlı   Dağları   diğer   dağlarıdır.Yerşekilleri   sade   olduğu   için   ulaşımı da   kolaydır.

Akarsuları:

Sakarya’nın   aşağı   kesimi, Susurluk, Meriç   ve   onun   kolu   Ergene.   Bu   akarsular   baraj   yapımı   için   uygun   değildir. Ağızlarında   delta   oluşturamazlar. Çünkü   akıntı   ve   yatak   eğimi   fazladır.

Ovaları:

Kastamonu, Bolu   ve   Düzce   Ovaları. Bafra   ve   Çarşamba  Delta   Ovaları

Gölleri:

İznik, Manyas, Sapanca   ve   Ulubatlı   Tektonik   göldür.

Terkos, Küçük   ve   Büyük   Çekmece   Gölleri   Kıyı   Seti   gölüdür.

Ömerli   Baraj   gölü de   bulunmaktadır.

İKLİM   VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Marmara   Bölgesi   konumu   sebebiyle   iklim  ve   bitki   çeşitliliğine   sahiptir. Karadeniz   kıyılarında   Karadeniz   İklimi   ve   Ormanlar   görülür.

Istrancaların   güneyinde   Karasal   İklim   ve   bozkır   görülür.

Güney   Marmara’da   bozulmuş   Akdeniz   İklimi   ve   Maki   görülür. Burada   yazlar   sıcak   ve   kurak   kışlar   ılık   ve   yağışlıdır.

TARIM   VE   HAYVANCILIK:

Yüzölçümüne   göre   ekili-dikili   alanı   en   fazla   bölgemizdir. Sebebi   engebenin   az, düzlüklerin   fazla   olmasıdır. Makineli   tarım   yaygındır. İklim   çeşitliliği   yetiştirilen   ürünleri de  çeşitli   kılmaktadır. Ulaşımın   kolay   olması, sulamanın   yaygın   olması     ve   tüketici   nüfusun   fazla   olması   nedeniyle   tarım   gelişmiştir. Fakat   kalabalık   nüfusa   yetmediği   için   başka   bölgelerden   de   gelmektedir.

Tütün: A.Pazarı (Türkiye’de %8   ile 3.), Ayçiçeği: Ergene   Havzası (Türkiye’de   1.)

Zeytin: Güney   Kıyılarında (Türkiye’de   %27   ile   2.), Pamuk: Balıkesir (Yağışın   azalması   sayesinde.)

Şekerpancarı: Trakya-Alpullu, Adapazarı   ve   Susurlukta   sulanabilen   alanlarda.

Buğday: İç   kesimlerde (Türkiye’nin   %13’ü), Pirinç: Ergene   ve   Meriç   havzalarında (Türkiye’de 1.)

Mısır: Doğu   Marmara   ve   Trakya’da. (Türkiye’de   2.)

Hayvancılık   genellikle   besicilik   ve   ahır   hayvancılığı   şeklindedir. Bunun   sebepleri   tarım   arazisinin   fazlalığı, tüketici   nüfusun   fazla   olması,   pazarlama   sorununun   olmaması   ve   yer   şekilleri   ve   iklim   şartlarının   buna   uygun   olmasıdır. İstanbul   ve   çevresinde   kümes   hayvancılığı, Bursa   ve   çevresinde   ipekböcekçiliği   yapılmaktadır.

YERALTI   ZENGİNLİKLERİ:

Bor: Susurluk, Bigadiç- Balıkesir (Türkiye’de   1.), Volfram (Tungsten):Uludağ-Bursa, Demirköy-Kırklareli (Türkiye’de   1.), Mermer: Güney   Marmara, Linyit: Bölgenin   genelinde, Barit: Lapseki-Çanakkale, Doğalgaz: Kırklareli, Demir: Kocaeli ve   Sakarya, Manyezit-Magnezyum: Bilecik, Krom: Bursa, Kurşun-Çinko: Balıkesir   ve   Çanakkale,   Seramik   Kili: İstanbul   ve   Çanakkale

ENDÜSTRİ:

Bölge   ekonomisi   gelişmiştir. Milli   gelirimizin   %20’si   bu   bölgeden   karşılanır. Sanayi   işçilerimizin   yarısı   burada   çalışır   ve sanayi   ürünlerinin   1/3’ü   bu   bölgeden   karşılanır. Ulaşımını   kolay   olması, hammadde   teminin   kolay   olması, Hinterlandının   geniş   olması, işgücünün   fazla   olması, tüketici   nüfusunun   fazla   olması   ve   pazarlama   kolaylığı   gibi   sebeplerle   sanayisi   gelişmiştir.   Enerji   üretimi   en   az   olan   bölge   olmasına   rağmen   enerji   tüketiminde   ilk   sıradadır.   Türkiye’nin   en   büyük   sanayi   kuşağı   olan   İstanbul-Kocaeli-Adapazarı   bu   bölgede   yer   alır. Bursa   başka   bir   sanayi   ilidir. İstanbul   en   işlek   ve   gelişmiş   limanımız   olarak en   büyük   ithalat   limanımızdır.

İzmit’te   İpraş   Petrol   Rafinerimiz   bulunmaktadır. Ambarlı-İstanbul’da   Doğalgaz   ve   Fuel Oil, Bursa   ve   Hamitabat’ta   Doğalgaz, Kırklareli   ve   Orhaneli’nde   termik   santraller   vardır.

Bursa’da   dokumacılık, otomotiv   ve   konserve   sanayisi   vardır. İzmit’te   ise   kağıt, petro-kimya   ve   İpraş   Rafinerisi   vardır.

NÜFUS   VE   YERLEŞME:

2000   Sayımına   göre   bölgenin   nüfusu   17.3 Milyondur .Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   258   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   çok   üstündedir (Türkiye   ortalaması   83   kişidir.)   Kentsel   nüfusu   en   fazla   olan   bölgemizdir. Halkın   % 79’u   kentlerde   yaşar.   Nüfusu   çok   fazla   olduğu   için   diğer   bölgelerden   ürün   alır. Nüfus   Çatalca-Kocaeli   yarımadasına   yoğunlaşmıştır. İstanbul   en   kalabalık   ilidir. İzmit, Adapazarı   ve   Bursa   diğer   büyük   illeridir. Nüfus   artış   hızı   %o 27’dir (Türkiye   %o 18.34). Nüfus   ve   nüfus   yoğunluğunda   1.   sıradadır.

TURİZM:

Turizm   geliri   en   fazla   olan   bölgemizdir. Bölgede   başta   İstanbul, Bursa   ve   Edirne   olmak   üzere   Osmanlı   eserleri   çoktur. Bursa’da   kaplıcalar   bulunmaktadır. Balıkesir’de   Kuş   Cenneti   bulunmaktadır. Bursa-Uludağ   önemli   bir   kış   turizm   merkezimizdir. Bölgede   bulunan   adalar   ve   kıyılar   turist   çeken   diğer   yerlerdir. İstanbul   bütün   yıl   fuar   ve   kongreler   sayesinde   önemli   sayıda   turist   çekmektedir.

TARİHİ   ÖNEMİ:

Bilecik, Bursa, Edirne   ve   İstanbul   illerinin   Osmanlı   Tarihinde   önemli   yerleri   vardır. Bu   kentler   bu   devletin   başkentliğini   yapmıştır. Çanakkale’de   1915te   Çanakkale   Savaşına   sahne   olmuş   bir   kentimizdir.

BÖLGE   HAKKINDA   NOTLAR:

»Yüzölçümüne   göre   6.   Sıradadır.

»Ortalama   yükseltisi   en   az   bölgedir.

»Nüfus   ve   nüfus   yoğunluğu   en   fazla   olan   bölgedir.

»En   fazla   iç   göç   alan   bölgedir.

»Sanayisi   en   gelişmiş   ve   sanayi   nüfusu   en   fazla   bölgedir.

»İşçi   nüfusu   en   fazla   bölgedir.

»Alanına   oranla   ekili-dikili   alanı   en   fazla   bölgedir.

»İki   kıtada  toprağı   olup   iki   çok   önemli   boğaza   sahiptir.

»Orman   bakımından   %19   ile   3.   Sıradadır.

»Yünlü   ve   ipekli   dokumada   ilk   sırada   yer   alan   bölgedir.

»Boğazlar   ria   kıyı   tipidir.

»İstanbul   en büyük   ithalat   limanımızdır.

»En   çok   vergi   veren   bölgemizdir.

»Bor   üretiminde   Türkiye’de   ve   Dünyada   ilk   sıradadır.

»Alanına   oranla   tarım   arazisi   en   fazla   bölgedir.

»Ekonomimize   katkısı   daha   çok   sanayi   alanındadır.

»Hizmet   sektörünün   en   fazla   olduğu   bölgedir.

»Çayır   ve   otlakları   en   az  bölgedir. (Alanının   1/10’undan   az)

»Ürün   vermeyen   toprakları   en   az   bölgedir.

»Enerji   üretimi   en   az   ama   tüketimi   en   fazla   bölgedir.

»Turizm   gelirleri   en   fazla   olan   bölgedir.

»Şeftali, Ayçiçeği, Pirinç   ve   Kestane   üretiminde   ilk   sıradadır.

»Madenler   bakımından   en   zengin   ili   Balıkesir’dir.

»Kağıt   sanayisinin   en   fazla   olduğu   bölgedir.

»Ortalama   sıcaklık   14-16   derece,   yağış   600-900   mm’dir.

»En   fazla   yağışı   kışın, en   azı   yazın   alır. Yazın   Karadeniz   ikliminin   etkisiyle   yağış   alır.

»Okur   yazar   oranı   en   fazla   bölgedir.

»Ekonomimize   katkısı   sanayi   ve   ticaret   alanındadır.

»Şehirleri: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Yalova, Kocaeli, Adapazarı, Bursa, Çanakkale, Balıkesir   ve   Bilecik’tir.

3-) EGE   BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Ülkemizin   batısında   Ege   Denizi   kıyılarınca   uzanan bölge, Marmara   Bölgesi, İç   Anadolu   ve   Akdeniz   Bölgeleriyle   ve   Ege   Denizi   ve   Ege   Adaları   ile   komşudur.

Gerçek   alanı   olan   93.139 Km2   ile   Türkiye   topraklarının   %10.1’ini   kaplar. Alan   bakımından   5. Büyüklükteki   bölgemizdir.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   8.9   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   96   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   biraz   üstündedir. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Asıl   Ege   Bölümü       2.İç   Batı   Anadolu   Bölümü

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Kıyıları:

Ege   Denizinin   yerinde   eskiden   Egeid   karası   vardı. Bunun   çökmesi   sonucunda   bugünkü   adalar   meydana   geldi. Bölge   dağları   kıyıya   dik   uzandığı   için   kıyı   girintili-çıkıntılı   Enine   Kıyı   Tipidir.

Kıyıda   bir   çok   körfez, koy, yarmada   ve   buruna   rastlanır. Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Güllük, Gökova   başlıca   körfezleridir.Reşadiye, Bozburun, Dilek   VE   İzmir   başlıca   yarımadalarıdır.

Ege   kıyıları   girintili-çıkıntılı   olduğu   için   en   uzun   kıyımızdır. Muğla’da   en   uzun   kıyıya   sahip   ilimizdir.

Dağları:

Asıl   Ege   Bölümü   faylanma   hareketlerine   uğradığı   için   Kaz   Dağı, Madra Dağı, Yunt   Dağı, Bozdağlar, Aydın   Dağları   faylanma   sonucu   yüksekte   kalmış   horstlardır. Bölümün   güneyinde   uzanan   Menteşe   Dağlarının   uzanış   yönü   kıyıya   paraleldir.

İç   Batı Anadolu’ya   gidildikçe   yükseklik   artar. Bu   bölümde, Alaçam, Eğrigöz, Murat   ve   Sandıklı   Dağları   vardır.

Ovaları:

İç   Batı   Anadolu   Bölümünde   Yazılıkaya   Platosu, Tavas- Çivril- Banaz-Örencik   ovaları   vardır.

Asıl   Ege   Bölümünde   horstlar   arasında   kalan   grabenler   birer   alüvyon   ovasıdır. Bunlar   Bakırçay, Gediz, Küçük   Menderes   ve   Büyük   Menderes   ovalarıdır. Bunlar   aynı   adı   taşıyan   ve   bol   alüvyon   taşıyan, akarsuları   tarafından oluşturulmuştur. Akarsuların   döküldükleri   yerlerde de delta   ovaları da   oluşmuştur.

Akarsuları:

Bakırçay, Gediz,K. Menderes, B. Menderes   başlıca   akarsularıdır. İç   Batı   Anadolu’da   Susurluk   ve   Sakarya   Akarsularının   bazı   kolları da   bulunmaktadır.

Gölleri:

Göl   bakımından   fakir   olan   bölgede   iki   doğal   göl   vardır. Bunlar Marmara   ve   Çamiçi (Bafa) Gölleridir. Adıgüzel, Kemer   ve   Demirköprü   baraj   gölleri de   vardır.

İKLİM   VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Bölgenin   asıl   Ege   Bölümünde   graben   ovaları   sayesinde   içlere   kadar   sokulan   Akdeniz   İklimi   görülür. Bu   alanlarda   yazları   sıcak   ve   kurak, kışları   ılık   ve   yağışlı   bir   iklim   görülür. Bitki   örtüsü   makidir   ve   yer   yer   ormanlara da     rastlanır.

İç   Batı   Anadolu   bölümüne   gidildikçe   yüksekliğin   artması   ve   denize   olan   uzaklığı   sebebiyle   iklim   karasallaşır. Yazları   sıcak   ve   kurak, kışları   soğuk   ve   kar   yağışlı   Karasal   İklim  görülür. Bitki   örtüsü de   Bozkırdır.

TARIMI   VE   HAYVANCILIĞI:

Bölgenin   yurt   ekonomisine   katkısı   daha   çok   tarım   alanındadır. Bölümler   arasında   iklim   ve   yeryüzü   şekillerinin   farklı olmasına   bağlı   olarak   yetiştirilen   ürünler   arasında  da   farklılık   ve   çeşit   vardır.

Tütün: Kıyı   ovalarında   yetiştirilir. Ülke   üretiminin   %65’ini   yetiştiriri. 1.Sıradadır.

Pamuk: Asıl   Ege   Bölümündeki   alüvyal   ovalarda   ve   özellikle   güneye   yakın   bölgelerde   yetiştirilir. Ülke   üretiminin   %40’ını   sağlar. 1. Sıradadır.

Zeytin: Kıyı   kesiminde, özellikle   Edremit   Körfezi   çevresinde   yetiştirilir. 1.Sıradadır.

İncir: En   çok   B. Menderes   vadisinde   yetiştirilir. 1. Sıradadır.

Turunçgiller: En   çok   Akdeniz   İkliminin   görüldüğü   kıyı   bölümünde   yetiştirilir.

Üzüm: En   çok   Gediz   Vadisinde   yetiştirilir. Ülke   üretiminin %35’ini   sağlarken   1.   Sırada   yer   alır.

Pamuk: Asıl   Ege   Bölümünün   alüvyal   ovalarında   özellikle   güney   alanlarda   yetiştirilir.

Haşhaş: İç   Batı   Anadolu’da   Afyon   ve   Kütahya   çevresinde   kontrollü   olarak   yetiştirilir.

Şekerpancarı: İç   Batı   Anadolu   Bölümünde   yetiştirilir.

Tahıllar: İç   Batı   Anadolu Bölümünde   yetiştirilir.

YER ALTI   KAYNAKLARI:

Krom: Muğla, Denizli, Kütahya.

Demir: Balıkesir   ve   Kütahya. 1.Sıradadır.

Linyit: Kütahya, Manisa, Muğla   ve   Denizli. 1.Sıradadır.

Civa: Uşak   ve   İzmir. 1.Sıradadır.

Bor: Kütahya   ve   Eskişehir.

Manganez: Uşak, Afyon   ve   Denizli.

Mermer: Afyon   ve   Denizli.

Titanyum: İzmir   ve   Manisa. 1.Sıradadır.

Muğla, Aydın   ve   İzmir.

Uranyum: Manisa, Aydın   ve   Uşak.

Tuz: İzmir-Çamaltı. 1.Sıradadır.

SANAYİSİ:

Sanayi   bakımından   Marmara   Bölgesinden   sonra   2.   sırada   gelir. Bölümler   arasında   gelişmişlik   ve   sanayi   oranı   bakımından   büyük   farklılık   vardır. Asıl   Ege   Bölümü   sanayi   bakımından   daha   gelişmiştir. Zaten   bölgenin   en   büyük   ve   gelişmiş   kenti   İzmir’de   bu   bölümde   yer   alır. İzmir   sanayisi, fuarı, ve   ihracat   limanı   ile   önemli   bir   kentimizdir. İzmir’de   Aliağa   Petrol   Rafinerisi de   bulunmaktadır.

Bölgede   dokuma, şeker, çimento, termik   ve   hidroelektrik   santraller   vardır.

Yatağan-Muğla, Tunçbilek-Kütahya, Soma-Manisa’da   termik   santraller   vardır. Tek   Jeotermal   Santralimiz   Denizli-Sarayköy’de   bulunmaktadır. Demirköprü, Adıgüzel   ve   Kemer   Hidroelektrik   Santralleri de vardır.

NÜFUS   VE   YERLEŞME:

2000   Sayımına   göre   bölgenin   nüfusu   8.9   milyondur.Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   96   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasına   biraz   üstündedir.En   yoğun   nüfuslu   3.   bölgemizdir. Kentsel   nüfus   daha   fazladır % 61. Türkiye   ortalamasına   yakındır (Türkiye   %65). Nüfus   kıyılarda, alüvyal   ovalarda   yoğunlaşmıştır. İç   kesimlere   gidildikçe   nüfus   yoğunluğu   azalır. Buralarda   da   nüfus   maden   işletmelerinin   çevresine   ve   ovalara   toplanmıştır.   Kıyıda   Menteşe   Yöresi de   dağlık   alan   olması   nedeniyle   az   nüfuslanmıştır. Nüfus   artış   hızı   %o 16’dır (Türkiye   %o 18.3)

TURİZM:

Bölge   Marmara’dan   sonra   turizm   geliri   en   fazla   2. Bölgedir. Akdeniz   İkliminin   görüldüğü   kıyılar   deniz   turizmi   açısından   zengindir. Bölgede   İlkçağ   uygarlıklarından   ve   Türk   Devletlerinden   kalan   tarihi   eserlerde   turistlerin   ilgisini   çeken   yerlerdir. Pamukkale-Denizli   Travertenleri de   güzel   yerlerden   biridir.

TARİHİ   ÖNEMİ:

Bölge   Kurtuluş   Savaşının   en   önemli   savaşlarına   sahne   olmuştur. Kütahya   ve   Afyon   bu   savaşların   en   önemlilerinin   geçtiği   illerimizdir.

BÖLGE   HAKKINDA   NOTLAR:

»Yüzölçümü   bakımından   5.sıradadır.

»Orman   bakımından   %16’ile   4.sıradadır.

»Ekili-dikili   alan   bakımından   %24   ile   3. Sıradadır.

»Kıyı   uzunluğu   bakımından   1. Sıradadır.

»Ekonomisi   tarıma   dayanır.

»Sanayi   bakımından   Marmara’dan   sonra   2.sıradadır.

»Zeytin, üzüm, incir, haşhaş   ve   tütün   üretiminde   1.sıradadır.

»Linyitin   en   çok   çıkarıldığı   bölgedir. Termik   Santralde   çok   vardır.

»En   fazla   tuz   üretilen   bölgedir (İzmir-Çamaltı   Tuzlası)

»İlk   demiryolu   İzmir-Aydın   arsında   kurulmuştur.

»Asıl   Ege   Bölümünde   horst   ve   grabenler   vardır.

»En   önemli   ihracat   limanımız   Doğal   bir   liman   olan   İzmir   Limanıdır.

»En   önemli   uluslar arası   fuarımız   İzmir’de   kurulur.

»Göl   yönünden   en   fakir   bölgelerdendir.

»Turizm   gelirleri   bakımından   Marmara’dan   sonra   2.   Sıradadır.

»Dağların   uzanış   yönü   sayesinde   kıyıdaki   Akdeniz   İklimi   iç   kesimler   kadar   sokulabilir.

»Termik   Santrallerden   elektrik   üretimi   açısından   ilk   sırada   yer   alır.

»Enine   Kıyı   Tipi   görülür.

»En   uzun   kıyıya   sahip   ilimiz   Muğla’dır.

»Denizli-Pamukkale   Travertenleri   vardır.

»Çiniciliğin   ve   halıcılığın   merkezi   konumundadır. Kütahya   çinicilikte   ilk   sırada   yer   alır.

»Akarsular   bol   alüvyon   taşıyarak   menderesler   çizerek   akarlar. Delta   ovaları   oluştururlar.

»Sünger   avcılığı   Bodrum   kıyılarında   yapılır.

»Seracılıkta   Akdeniz’den   sonra   2. Sıradadır.

»Tek   Jeotermal   Santralimiz   Denizli-Sarayköy’dedir.

»İlleri:İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Kütahya, Afyon, Uşak

4-) AKDENİZ   BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Bölge   yurdumuzun   güneyinde, Akdeniz   boyunca   bir   şerit   halinde   uzanır. Komşuları   Ege, İç   Anadolu, Doğu   Anadolu   ve   Güney   Doğu   Anadolu   Bölgeleri, Suriye, Kıbrıs   Adası   ve   Akdeniz   ile   komşudur. Gerçek   Alanı   122.927   Km2’dir. Ülkemizin   % 15’ini kaplar   ve   Alan   bakımından   5.sırada   yer   alır.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   8.7   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   71   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi). Kentsel   nüfus   % 60’tır (Türkiye   ortalaması   %65). Nüfus   artış   hızı   %o 22’dir (Türkiye   ortalaması   %o 18.3)

BÖLÜMLERİ:

1.Adana   Bölümü

2.Antalya   Bölümü

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Dağları: Bölge   genel   olarak   Toros   Dağları   ve   yüksek   platolarla   kaplıdır. Batı   Toroslar, Bey   Dağları, Çiçekbaba       ve   Barla   Dağları, Sultan   Dağı, Dedegöl   ve   Geyik   Dağları, Orta   Toroslar, Bolkar   Dağları, Aladağlar, Tahtalı   ve   Binboğa   Dağları, Nur   Dağları. Karadeniz   Bölgesinde   olduğu   gibi   dağların   uzanış   yönü   ulaşıma   elverişli   olmadığı   için   ulaşım   ancak   geçitlerden   sağlanır. Bu   geçitler   Çubuk, Gülen   ve   Gürbulay   Geçitlerdir.

Platoları: Taşeli   ve   Teke   Platoları

Ovaları: Çukurova, Amik, Antalya, Göller   Yöresindeki   Çöküntü   Ovaları.

Akarsuları: Bölgedeki   akarsular   iklim   sebebiyle   düzensiz   akışa   sahiptir. Akarsuları   kışın   kabarır, yazın   ise   çok   azalır. Asi, Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Aksu   ve   Dalaman   başlıca   akarsularıdır. Manavgat   ve   Aslantaş   Baraj   Gölleri de   bulunmaktadır.

Gölleri: Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Kovada, Acıgöl, Suğla, Söğüt, Salda, Elmalı   ve   Avlan  başlıca   gölleridir.

İKLİM     VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Bölgenin   Akdeniz   yamaçlarında   Akdeniz   İklimi   ve   Maki   Bitki   Topluluğu   görülür. Yazları   sıcak   ve   kurak, kışları   ılık   ve   yağışlıdır.

Dağların   kuzey   yamaçlarında   ve   göller   yöresindeyse   iklim   karasallaşır. Bitki   örtüsü de   bozkırdır. Bu   alanlarda   yazları   sıcak   ve   kurak,   kışları   soğuk   ve   kar   yağışlıdır. Yer   yer   ormanlara da   rastlanır.

TARIM   VE   HAYVANCILIK:

Buğday: Bölgenin   dağların   kuzey   yamaçlarındaki   karasal   iklimin  görüldüğü   alanlarda   görülür.

Pirinç: Amik   Ovasında   ve   Maraş   çevresinde   görülür.

Pamuk: Çukurova   ve   kıyı   ovalarında. Türkiye’de   2.   Sırada   görülür.

Tütün: Burdur   ve   Göller   Yöresinde   yetiştirilir.

Turunçgiller: Akdeniz   İkliminin   görüldüğü  kıyı   kesiminde   görülür.

Muz: Mersin   ve   Anamur   çevresinde   yetiştirilir. Türkiye’de   1   sıradadır.

Zeytin: Kıyı   kesiminde   yetiştirilir.

Göller   Yöresinde: Ananas, Haşhaş, Gül   ve   Şekerpancarı   yetiştirilir.

Seracılık: Akdeniz   Bölgesi   ilk   sırada  yer   alır.

Sebzecilik: Mersin   ve   Antalya   çevresinde   turfanda   sebze   yetiştirilir.

Bölgenin   hayvancılığı   fazla   gelişmemiştir. Genelde   yaylacılık   faaliyetiyle   birlikte   yapılır. Sığır, Koyun   ve   Kıl   Keçisi   yetiştirilir.

YER ALTI   ZENGİNLİKLERİ:

Krom: Adana, Denizli   ve   Muğla’da (Türkiye’de   1.)

Barit: Antalya, İçel   ve   Konya’da (Türkiye’de   1.)

Boksit   (Alüminyum): Antalya, Konya, Adana   ve   Hatay (Türkiye’de   1.)

Kükürt: Isparta-Keçiborlu

Demir: Adana   ve   İçel

Amyant: Hatay-İskenderun

Manganez: Adana, Muğla   ve   Burdur

Petrol: Adana

ENDÜSTRİ:

Adana   Bölümünde: Dokuma, Tütün, Gıda, Kimya, Tarım   Araçları, Çimento, Madeni   Eşya, Tuğla, Ataş-Mersin’de   Ataş   Petrol   Rafinerisi,     ve   Mersin   Limanı   bulunmaktadır.

Antalya   Bölümünde: Ferro   Krom, Yağ, Gülyağı, Çimento, Tuğla, Tarım   Araçları, Halıcılık, faaliyeti   yapılmaktadır.  

TURİZM:

Burdur’da   İnsuyu   Mağarası, Alanya’da   Damlataş   Mağarası, Tarsus’ta   Yedi   Uyuyanlar   Mağarası, Mersin’de   Cennet   ve   Cehennem   Obruğu, Plajları   bulunmaktadır.

NÜFUS   VE   YERLEŞMESİ:

Nüfusu   2000   sayımına   göre   8.7   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   71   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi). Kentsel   nüfus   % 60’tır (Türkiye   ortalaması   %65). Nüfus   artış   hızı   %o 22’dir (Türkiye   ortalaması   %o 18.3)

Fakat   tarım   alanlarının   ikliminde   uygun   olması   nedeniyle   verimli   olması   nüfusun   bu   alanlara   toplanmasına   neden   olmuştur. Bunun   yanında   Toroslar   ve   Platolarda   nüfus   çok   seyrektir. Bölge   nüfusun   %70’i   Adana   Bölümüne   toplanmıştır.

BÖLGENİN   GENEL   ÖZELLİKLERİ:

»Yüzölçümü   bakımından   % 15   ile   4.   Sıradadır.

»Orman   bakımından   % 21   ile   2.   Sıradadır. Ama   Maki   olduğu   için   ekonomik   değeri   yoktur

»iklimin   etkisi   ile   orman   yangınları   çok   görülür.

»Ekili-Dikili   alanlar   bakımından   % 18   ile   5. Sıradadır.

»Dağların   uzanış   yönü   nedeniyle   Boyuna   Kıyı   Tipi   görülür.

»Ekonomisi   tarıma   dayanır   ve   Sanayi   2.   Sırada   gelir.

»Sanayi   bakımından   Türkiye’de   3.   Sırada   gelir.

»Susam, yerfıstığı, turunçgiller, muz, gül   ve   soya   fasülyesi   üretiminde   Türkiye’de   ilk   sırada   gelir.

»İklimi   nedeniyle   tropikal   bir   bitki   olan   muz   sadece   bu   bölgede   yetiştirilir.

»Karstik   Yer   şekillerine   en   çok   bu   bölgede   yetiştirilir.

»Kışları   en   ılık   bölgemizdir.

»Üçüncü   büyük   Kapalı   Havzamız   olan   Göller   Yöresi   Antalya   Bölümünde   yer   alır.

»Çukurova   en   büyük   delta   ovamızdır   ve   Seyhan   ve   Ceyhan   Nehirleri   tarafından   oluşturulmuştur.

»İklim   sayesinde   yılda  birden   fazla   ürün   alınabilmektedir.

»Sıcaklık   ve   buharlaşma   nedeniyle   en   tuzlu   denizimiz   Akdeniz’dir.

»Kışları   en   kısa   süren   bölgemizdir.

»Sebze   ve   Meyvenin   en   erken   olgunlaştığı   bölgemizdir.

»Don   olaylarının   en   az   olduğu   bölgemizdir.

»Mevsimlik   işçi   göçünün   en   fazla   olduğu   bölgemizdir.

»Göl   bakımından   en   zengin   bölgemizdir.

»Platolarında   nüfus   çok   seyrektir.

»Toroslar   ulaşımı   olumsuz   yönde   etkiler.

»Yıl   içinde   gölge   uzunluğunun   en   kısa   olduğu

»Güneşlenme   süresinin  en   fazla   olduğu   bölgedir.

»Derece   ortalama   sıcaklık   ile   en   sıcak   bölgemizdir.

 

5-) GÜNEY   DOĞU   ANADOLU   BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Ülkemizin   güney   doğusunda   yer   alan   bölge   nüfus   ve   yüzölçümü   en   küçük   bölgemizdir. Akdeniz, Doğu   Anadolu   Bölgeleriyle, Suriye   ve   Irak   Devletleriyle   komşudur.

Gerçek   Yüzölçümü   59.176   km2’dir. Alan   bakımından   ülkemizin   % 7,5’ini   kaplar   en   küçük   bölgemizdir.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   6.6   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   112   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   üstündedir (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Dicle   Bölümü   2.Orta   Fırat   Bölümü

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Dağları   ve   Düzlükleri: Bölgenin   yüzey   şekilleri   sadedir. Genellikle   platolarla   ve   ovalarla   kaplıdır. Yer   şekilleri   tarıma   elverişlidir. Batıdan   doğuya   gidildikçe   yükseklik   artar. İki   bölümün   ortasında   Karacadağ   Sönmüş   Volkan dağı   bulunur. Bu   bölgenin   tek   ve   en   yüksek   dağıdır. Dicle   Bölümünde   Gaziantep   ve   Şanlıurfa   Platoları   vardır. Orta   Fırat   Bölümünde   Diyarbakır   Havzası   ve   Mardin   Eşliği (Yüksek   bir   düzlüktür.) vardır.

Akarsuları   Ve   Gölleri: Fırat   ve   kolları   Göksu   ve   Nizip, Dicle   ve   kolları   Botan, Garzan   ve   Batman   kolları   başlıca   akarsularıdır.

Bölgede   doğal   göl   yoktur. Akarsularının   hidroelektrik   gücü   fazladır. Bu   nedenle   bir   çok   baraj   gölü   vardır. Fırat   Nehri’nin   üzerinde   Atatürk, Karakaya, Hancağız   Baraj   Gölleri, Dicle   nehri   üzerinde  Kıralkızı, Ilısu, Cizre   Baraj   Gölleri.

İLİM   VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Bölgenin   batısında   Akdeniz   ikliminin   etkileri   hissedilir. Yazları   sıcak   ve     kurak   geçer. Fakat   kışları   Akdeniz   Bölgesine   göre   daha   serindir. Bu   bölümde   don   ve   karada   rastlanır. Yağışların   çoğu   kışın   düşer. Yıllık   yağış   500-600   mm’dir. Yağışın   az   olmamasına   rağmen   sıcaklık   ve   güneyden   esen   çöl   rüzgarları   yüzünden   buharlaşma   meydana   gelir   ve   bu da   kuraklığa   sebep   olur. Ülkemizin   en   yüksek   sıcaklıkları   bu   bölgede   ölçülür. Tarımda   sulama   ihtiyacı   çok   olur. Bölgenin   doğusuna   gidildikçe   deniz   etkilerinden   uzaklaşılır   ve   yükseklik   artar, sıcaklıklar   düşer. Kar   ve   don   olayları   daha   çok   görülmeye   başlar.

Bölgenin   alçak   kesimlerinde   ve   batısında   bozkır   görülür. Dağ   yamaçları, yüksek   yerler   ve   akarsu   kenarlarında   orman   ve   çalılık   ağaçlara da   rastlanır.

TARIM   VE   HAYVANCILIK:

Bölgenin   ekonomisi   tarıma   dayanır. Ülke   ekonomisine   katkısı   da   bu   alandadır. Tarıma   elverişli   tarım   alanları   ve   düzlüklere   sahip   olmasına   rağmen   yaz   kuraklığı   ve   sulama   ihtiyacı   nedeniyle   tarım   zorlaşır. GAP   Projesinin   yapılması   ile   birlikte   artan   sulama   imkanları   bölgenin   tarımını   artırmaya   başlamıştır.

Bölgenin   tarıma   karasal   iklim   ürünlerine   daha   çok   elverişlidir. En   çok   yetiştirilen   ürünler   şunlardır.

Mercimek: Türkiye   üretiminde   ilk   sırada   yer   alır.

Buğday, Keten, Pamuk, Çeltik (Pirinç), Nohut   ve   Susam   yetiştirilen   bazı   ürünlerdir.

Gaziantep   Platosunda   Antepfıstığı, Zeytin   ve   Üzüm   yaygıdır.

Siirt’te   Antepfıstığı   üretimi   başlamıştır.

Akarsu   kenarlarındaki   sulanabilen   ovalarda   sebze   ve   meyvede (Başta   Karpuz   olmak   üzere)   yetiştirilmektedir.

Bölgede   platolar   ve   bozkırlar   çok   görüldüğü   için   küçükbaş   Hayvancılık (Koyun, Keçi) çok   yapılır. Keçi   daha   çok   yüksek   alanlarda   yaygındır. Bu   sayede   bölgede   hayvansal   ürünler   ticareti de   yapılmaktadır.

YER ALTI   KAYNAKLARI:

Fosfat: Mardin-Mazıdağı, Doğalgaz: Mardin-Çamurlu

Petrol: Batman- Beşiri   ve   Batman, Siirt-Kurtalan-Baykan   ve   Barzan, Adıyaman-Kahta   ve   Diyarbakır.

Linyit: Adıyaman-Gölbaşı, Manganez: Kilis

NÜFUS   VE   YERLEŞME:

Nüfusu   2000   sayımına   göre   6.6   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   112   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   üstündedir (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi). Yoğunluk   bakımında   en   yoğun   2. bölgedir. Nüfus   artış   hızı   %o 25’tir (Türkiye   %o 18.34). Bölgede   kentsel   nüfus   % 62’dir (Türkiye   ortalaması %65). Bölgede   toplu   yerleşme   ve   kerpiç   evler   yaygındır. Nüfus   batı   kesiminde, dağ   etekleri   ve   akarsu   boylarında   yoğunlaşmıştır.

TURİZM:

Adıyaman-Nemrut   Dağı, Şanlıurfa- Balıklı   Göl   ve   Tarihi   Eserler.

TÜRK   EKONOMİSİNE   KATKISI:

Türkiye   Petrolünün   1/7’si   bu   bölgeden   sağlanır. Geri   kalanı   dış   ülkelerden   ithal   edilir. Batman’da   Petrol   Rafinerisi   vardır. GAP   Projesinin   bitirilmesi   ile   tarımdaki   su   ihtiyacı   karşılanacak   ve   bölge   ekonomisi   daha   zenginleşecektir. Bunun   ülke   ekonomisine  büyük   katkısı   olacaktır.

BÖLGENİN   GENEL   ÖZELLİKLERİ:

»Alan   bakımından   en   küçük   bölgedir.

»Nüfus   bakımından   sonuncu   olmasına   rağmen   alanı   küçük   olduğu   için   yoğunluk   fazladır.

»Orman   bakımından   % 1   ile   son   sırada   yer   alır.

»Ekili-Dikili   alan   bakımından   % 20   ile   4. Sıradadır.

»Ekonomisi   tarıma   dayanır. Hayvancılık   2.   Sırada   yer   alır.

»Antepfıstığı, mercimek   ve   karpuz   üretiminde   ilk   sırada   yer   alır.

»Fosfat   ve   Petrol   üretiminde   ilk   sıradadır.

»Buharlaşma   ve   yaz   kuraklığının   en   fazla   olduğu   bölgedir.

»Hiç   doğal   gölü   yoktur.

»En   yüksek   yeri   Karacadağ   Sönmüş   Yanardağıdır.

»GAP   Projesi   bölgede   halen   sürmektedir.

»Türkiye’nin   en   büyük   ve   önemli   baraj   gölleri   bölgede   yer   alır.

6-) DOĞU ANADOLU   BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca   üçgene   benzer. Marmara   ve   Ege   Bölgeleri   hariç   her   bölge   ile   komşudur. Suriye   hariç   bütün doğu   komşularımızla sınırı   vardır.

Alanı   165.436   Km2’dir. Bu   gerçek   alanı   ile   ülkemizin   %21’ini   kaplar   ve   en   büyük   bölgemizdir.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   6.1   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   37   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   çok altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Yukarı   Fırat   Bölümü

2.Yukarı   Murat   Van   Bölümü

3.Erzurum-Kars   Bölümü

4.Hakkari   Bölümü

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Dağları: En   yüksek   bölgemizdir. Ortalama   yükseltisi   2000-2200   metredir. Bölgede   dağlar   üç   sıra  halinde   uzanır.

Kuzeyde: Çimen, Kop, Esence, Karasu, Allahuekber Dağları

Ortada: Mercan (Munzur), Karasu-Aras   Dağları

Güneyde: Güneydoğu   Toroslar   ve   Buzul   (Cilo) Dağları   bulunmaktadır.

Van   Gölünün   kuzeyinde   volkanik   dağlar   vardır. Bunlar   Ağrı, Tendürek, Aladağ, Süphan, Nemrut   Dağlarıdır.

Düzlükleri: Kıvrım   dağları   arasında   çöküntü   ovaları   vardır. Bu   ovalar: Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Van, Başkale, Hakkari, Yüksekova   güneydekilerdir. Kuzeyde   ise   Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman   ve   Iğdır   vardır. Tunceli   ve   Erzurum-Kars   Platoları da   diğer düzlüklerdir.

Akarsuları: Karasu   ve   Murat   birleşerek   Fırat   Nehrini   oluşturur. Bu   nehir   Dicle   Nehri ve onunla   birleşen   Büyük   Zap   Kolu   ile  yabancı   topraklara   giderek   Basra   Körfezinden   denize   dökülmektedir. Aras   ve   Kura   nehirleri de   yine   başka   topraklara   giderek   Hazar   Denizine   dökülmektedir. Bu   akarsuların   yüzey   şekilleri   ve   engebe   nedeniyle   hidroelektrik   enerji   üretme   güçleri   fazladır.

Gölleri: Van   Gölü   ülkemizin   en   büyük   gölüdür   ve   suyu   sodalıdır. Bölgenin   diğer   gölleri   şunlardır: Erçek, Nazik, Çıldır, Hazar ( Tektonik   Göllerdir), Balık, Haçlı, Nemrut (Krater   Gölleri), ve   Akgöl.

Ayrıca   bölgede   Keban   ve   Karakaya   Baraj   Gölleri de   bulunmaktadır.

Değerlendirme: Bölgeye   Yurdumuzun   çatısı   diyebiliriz. Bölgeyi   kaplayan   yüksek   dağlar   bölgenin   her   özelliğini   yakından   etkilemektedir. Dağlar doğudan batıya uzandığı için kuzey-güney doğrultusunda ulaşım zordur. Tarım alanları azdır     iklimi   çok   serttir. Tarım   ürünleri   çeşitli   değildir. Sanayi   ve   ticareti de   gelişmemiştir.

İKLİM   VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Bölgenin   iklimine   yükselti   ve   karasallık   hakimdir. Sert   karasal   iklim   yaşanır. Kışları   uzun, soğuk   ve   kar   yağışlıdır. Don   olayı   çok   görülür. Yazları   sıcak, kurak   ve   kısadır. En   fazla   yağış   ilkbaharda   görülür. Erzurum-Kars   Bölümünde   ise   yazın   görülür.Günlük   ve   yıllık   sıcaklık   farkları   fazladır. Yıllık   yağış   miktarı   500-600   mm dir. Buharlaşma   az   olduğu   için   bu   yeterlidir. Yıllık   sıcaklık   5-6   derecedir   ve   en   soğuk   bölgedir. Bölgeye   kuzey   rüzgarları   (Poyraz) hakimdir. Bölgenin   doğal   bitki   örtüsü   bozkır (Step)’tir. Dağ   yamaçlarında   bozulmuş   orman   ve   dağların   yükseklerinde   dağ   çayırlarına   rastlanır.

TARIM   VE   HAYVANCILIK:

Yükselti   ve   engebeli   yer   şekilleri   nedeniyle   tarım   alanları   azdır. Tarım   en   çok   güneydeki   çöküntü   ovalarında   yapılır. Bölgede   en   çok   arpa   ve   buğday   yetiştirilir. Bitlis, Malatya, Elazığ’da   Şekerpancarı; Iğdır’da   Pamuk; Malatya’da   Kayısı (1.); yetiştirilir. Patates   ve   lahana   diğer   ürünlerdir. Sıcaklık   çok   düşük   olduğu   için   sebze   üretimine   en   az   elverişli   bölgemizdir.

Kars   ve   Bitlis’te   arıcılık   yapılır. Türkiye   bal   üretiminin   % 20’si   buradan   sağlanır.

Bölgede   tarım   alanları   az   otlak   ve   meralar   fazla   olduğu   için   hayvancılık   en   önemli   faaliyettir. Yüksek   yerlerde   büyükbaş, çöküntü   ovalarda   küçükbaş   hayvancılık   yaygındır. Bölge   halkının   % 80’i   tarım   ve   hayvancılıkla   uğraşır.

YER ALTI   ZENGİNLİKLERİ:

Demir: Sivas-Divriği, Malatya-Hekimhan   ve   Hasançelebi   (1.) ; Krom: Diyarbakır-Ergani, Elazığ-Guleman-Alacakaya (1.);   Bakır: Elazığ-Maden; Malatya-Pötürge (2.); Kalay: Elazığ   ve   çevresinde; Kurşun-Çinko: Elazığ-Keban, Malatya-Darende; Oltu   Taşı: Erzurum-Oltu (1.); Linyit: K.Maraş-Afşin-Elbistan; Erzurum-Aşkale;   Barit: Muş, K.Maraş-Elbistan; Amyant (Asbest): Erzincan-İliç; Kayatuzu: Kars-Kağızman, Erzurum,Ağrı,Iğdır;

ENDÜSTRİSİ:

Fazla   gelişmemiştir. Olanlarda   tarıma   dayanır. Bir   çok   ilde   et   kombinaları   vardır. Et   üretimimizin   % 25’i   bu   bölgeden   sağlanır.Malatya   ve   Bitlis’te   sigara, Elazığ’da   gübre,   Erzurum   ve   Malatya’da   deri   sanayisi   bulunmaktadır. Bir   çok   ilde   şeker   ve   çimento   fabrikası da   bulunmaktadır. Malatya   ve   Erzincan’da   dokuma   ve   iplik   fabrikası vardır. Keban’da   simli   kurşun   işletmeleri, Divriği’nde   Demir-Çelik   Fabrikası, Elazığ’da   Ferro-Krom   Fabrikası  vardır.

Kahramanmaraş’ta   Afşin, Elbistan ve   Sivas   Kangal’da   termik   santral   bulunmaktadır.

NÜFUS   VE   YERLEŞME:

Nüfusu   2000   sayımına   göre   6.1   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   37   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   çok altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi)   Yoğunluk   bakımında   en   az   bölgedir.

Yani   nüfusu   en   seyrek   bölgemizdir. Nüfus   çöküntü   ovalarında   toplanmıştır. Toplu   yerleşme   görülür.Nüfusun   % 48’i kırsal   kesimde   yaşar   ve   tarım   ve   hayvancılıkla   uğraşır. Nüfus   artış   hızı   %o 14   ile   Karadeniz’den   sonra   en   az   bölgedir (Türkiye   ortalaması   %o 18.34). Sanayisi   çok   az   olduğu   için   Karadeniz   Bölgesinden   sonra   en   çok   göç   veren   bölgemizdir. Malatya, Erzurum   ve   Elazığ   en   kalabalık   illeridir.

TÜRKİYE   EKONOMİSİNE   KATKISI:

Bölgenin   sanayisi   ve   tarımı   geridir. Ekonomimize   katkısı   daha   çok   hayvancılık   alanındadır. Hayvan   ürünlerinin   ekonomimize   katkısı   % 25’tir.

TARİHİ   ÖNEMİ:

Erzurum   Kongresi   bu   bölgede   yapılmıştır.

BÖLGENİN   GENEL   ÖZELLİKLERİ:

»En   büyük   bölgemizdir. Ülkemizin   % 21’ini   kaplar.

»Nüfus   yönünden   6., yoğunluk   yönünden   7.   sıradadır.

»Orman   bakımından   % 7   ile   6.   sıradadır.

»Ekili-Dikili   arazi   bakımından   % 10   ile   sonuncudur.

»En   fazla   enleme   sahip   bölgedir.

»Sanayisi   en   geri   bölgedir.

»Ekonomisi   ve   ülke   ekonomisine   katkısı   hayvancılık   alanındadır.

»Kayısı   üretiminde   Malatya   1. sıradadır.

»En   zengin   yer altı   kaynakları Yukarı   Fırat   Bölümünde   yer   almaktadır.

»2000-2200 metre   ile   en   yüksek   bölgedir.

»Göl   yönünden   zengindir   hatta   en   büyük   göle   sahiptir (Van   Gölü)

»En   çok   göç   veren   2.   bölgedir.

»Tarım   ürünlerinin   en   geç   olgunlaştığı   bölgedir.

»En   soğuk   ve   kışları   en   uzun   bölgedir.

»Hidroelektrik   üretiminde   1.   tüketiminde   7.   sıradadır.

»Günlük   ve   yıllık   sıcaklık   farkının   en   fazla   olduğu   bölgedir.

»Turizm   gelirleri   en   az   ve   ulaşımı   en   kötü   bölgedir.

7-) İÇ   ANADOLU   BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI   VE   KOMŞULARI:

Doğu   Anadolu’dan   sonra   2.   büyük   bölgemizdir. Anadolu   Yarımadasının   ortasında   yer   alır. G.Doğu   Anadolu   Bölgesi   hariç   her   bölgeyle   komşudur. Alanı   163.057   Km2 dir. Ülkemizin   % 20’sini   kaplar.

Nüfusu   2000   sayımına   göre   11.6   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   71   kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 71   kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Konya   Bölümü

2.Yukarı   Sakarya   Bölümü

3.Orta   Kızılırmak   Bölümü

4.Yukarı   Kızılırmak   Bölümü

YERYÜZÜ   ŞEKİLLERİ:

Dağları: Yer şekilleri   sadedir. Engebeli   arazi   fazla   olmadığı   için   arazi   ulaşıma   uygundur. Ortalama   Yükselti   800-1000   metredir. Bölgenin   en   yüksek yeri   doğu   bölümüdür. Kıvrım   dağları da   bu   bölümde   yer   alır. Akdağlar, Hınzır   Dağları,   Tecer   Dağları, Yıldız   Dağları   bu   kıvrım   dağlarıdır.   Bölgenin   güneyinde   volkanik   dağlar   vardır.Bunlar Erciyes   Dağı (3917 m en   yüksek   yeri), Melendiz, Hasandağı, Karacadağ, Karadağ’dır.

Platoları: Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Bozok (Kızılırmak), Yazılıkaya, (Bayat), Uzunyayla   platoları   vardır.

Ovaları: Konya Ovası (Türkiye’nin   en   büyük   ovası), Ereğli, Aksaray, Sakarya, Eskişehir, Ankara, Kayseri   ve   Develi   Ovaları

Akarsuları: Kızılırmak, Sakarya, Porsuk   Çayı, Delice   Irmağı.

Gölleri: Bölgenin   güneyinde   kapalı   havzalar   vardır. Tuz   Gölü (2.Büyük   Gölümüz), Akşehir, Eber, Ilgın (Çavuşçu), Tuzla, Seyfe, Mogan, Sultan   Sazlığı   vardır. Sakarya   Nehri   üzerinde   Sarıyar   ve   Gökçekaya; Kızılırmak   Nehri   üzerinde de Hirfanlı   ve   Kesikköprü   baraj   gölleri   vardır.

İKLİM   VE   BİTKİ   ÖRTÜSÜ:

Bölge   dağlarla   çevrili   olduğu   için   yazları   sıcak   ve   kurak, kışları   soğuk   ve   kar   yağışlıdır. Don   olayları   çok   görülür. En   az   yağış   alan   bölgedir.   Ortalama   yağış   400 mm’dir. Bunun   en   önemli   sebebi   bölgenin   dağlarla   çevrili   olmasıdır. Doğal   bitki   örtüsü   bozkırdır. Bölgede   özellikle   doğudaki   dağlık   alanlarda   ormanlara da   rastlanır. Orman   bakımından   % 9   ile   5.   sıradadır. Akarsu   boylarında   kavakçılıkta   yapılır.

TARIMI   NE   HAYVANCILIK:

Bölgenin   ekonomisi   tarıma   dayanır. Ekili-dikili   alanlar   bakımından   Marmara   Bölgesinden   sonra   2.   sırada   yer   alır (% 27). Çalışan   nüfusun   büyük   bölümü   tarımda   çalışır. Fakat   tarımın   en   önemli   sorunu   sulama   ihtiyacıdır. Bölgede   en   çok   üretilen   ürün   buğdaydır. Diğer   ürünler   şekerpancarı ( şeker   fabrikaları   bölgede   fazladır.), Üzüm, Mercimek, Yulaf, Çavdar, Ayçiçeği, Haşhaş, çeşitli   meyveler   ve   sebzelerdir.

Bölgede   küçükbaş   hayvancılık   yaygın   olarak   yapılır. Ankara   çevresinde   tiftik   keçisi, Sivas   ve   Konya   çevresinde   koyun   çok   yetiştirilir.

YER ALTI   ZENGİNLİKLERİ:

Krom: Eskişehir-Mihalıççık, Kayseri   ve   Sivas.   Kayatuzu: Kırşehir, Çankırı, Nevşehir, Yozgat.   Linyit: Sivas-Kangal. (Burada   bir de   termik   santralde   bulunmaktadır.)Demir: Kayseri-Develi, Sivas-Kangal, Ankara-Haymana.   Toryum: Eskişehir-Sivrihisar.   Çinko: Konya-Bozkır, Niğde-Bor   (Türkiye’de   2.   sırada).   Lületaşı: Eskişehir (Türkiye’de   ve   Dünya’da   1.).   Volfram: Kırıkkale-Keskin, Niğde (Türkiye’de   2. sırada).

ENDÜSTRİSİ:

Sanayi   Yukarı Sakarya   Bölümünde   gelişmiştir.

Eskişehir: Lokomotif, besin, motor, çimento, inşaat, malzemeleri, şeker, et deri   sanayisi   vardır.

Ankara: Dokuma, besin, tarım araçları, çimento, alkollü   içki, mobilya, selüloz, kağıt, karton, deri   ve   et   sanayisi   vardır.

Konya: Tarım   araçları, besin, motor, çimento, süt   ürünleri, inşaat malzemeleri, selüloz, kağıt   ve   şeker   s.

Kayseri: Halıcılık, meyve   suyu, pamuklu   dokuma, pastırma   ve   sucuk   sanayisi.

Kırıkkale: Silah   sanayi, Orta   Anadolu   Rafinerisi.

Sivas: Besin, Yem, Çimento, demir-çelik, et   entegre, demiryolları   bakım   ve   onarım   tesisleri   vardır.

NÜFUSU   VE   YERLEŞMESİ:

Nüfusu   2000   sayımına   göre   11.6   milyondur. Nüfus   yoğunluğu   Km2’ye   71  kişidir. Bu   Türkiye   ortalamasının   altındadır. (Türkiye   ortalaması   Km2’ye 83   kişi). Nüfus   artış   hızı   %o 16’dır (Türkiye   ortalaması %o 18.34).

Nüfusun   % 69’u   kentte   yaşar (Türkiye   ortalaması   % 65). Yukarı   Sakarya   Bölümü   en   yoğun   nüfuslu  alandır. Nüfus   genellikle   bölgenin   çevresindeki   dağ   eteklerindeki   ovalara   yoğunlaşmıştır. Ülkemizin   başkenti   ve   2.büyük   kenti   Ankara   bölgede   yer   almaktadır.

TÜRKİYE   EKONOMİSİNE   KATKISI:

Ekonomisinde   tarım   hakim   faaliyettir. Bölge   yurdumuzun   tahıl   ambarıdır. Yurdumuzda   Buğday (%35), Arpa (%45), Şekerpancarı (%40), Baklagiller (%30), Meyvecilik (%20) oranında   yapılır. Bölgede   Ankara, Eskişehir, Konya, Kayseri, Kırıkkale   ve   Sivas   gibi   sanayi   kentleri   vardır. Türkiye   Endüstri   üretiminin   % 15’i   bu   bölgemizden   sağlanmaktadır. Bölgenin   turizm   gelirleri de   fazladır.

TARİHİ   ÖNEMİ:

Sivas   Kongresi   Sivas   kentinde   yapılmıştır. Ankara’da da   ilk   TBMM   açılmıştır. Bu   tarihten   sonra   Milli   Mücadelenin   merkezi   olmuştur.

BÖLGENİN   GENEL   ÖZELLİKLERİ:

•   En   fazla   nadasa   bırakılan   bölgedir.
•   En   büyük   kapalı   havzamız   buradadır (Tuz   Gölü)
•   En   tuzlu   gölümüz   %o   ile   Tuz   Gölüdür.
•   Lületaşının   tek   çıkarıldığı   yer   Eskişehir’dir.
•   Karstik   şekillere   en   çok   rastlanan  2.bölgemizdir. (Sivas, Çankırı)
•   İklimden   dolayı   kerpiç   en   çok   kullanılan   yapı   malzemesidir.
•   Ulaşımı   yeryüzü   şekilleri   sayesinde   çok   uygundur.
•   En   az   yağış   alan   bölgemizdir
•   Ortalama   yükseltisi   1000 metredir. En   yüksek   yeri   Erciyes   Dağıdır.
•   Küçükbaş   hayvan   sayısı   en   fazla   olan   bölgedir.
•   Nüfus   bakımından   2.   olmasına   rağmen   alanı   büyük   olduğu   için   yoğunluk   azdır.
•   Tek   uçak   fabrikamız   Eskişehir’dedir.
•   Ekonomisi   tarım   ve   hayvancılığa   dayanır.
•   İklimi   sert   ve   karasaldır.
•   Kentleşme   oranı   düşük, kırsal   yerleşme   topludur.
•   Yaz   kuraklığının   erken   başlaması   sebze   üretimini   olumsuz   yönde   etkiler.
•   Bölgede   endüstri   bitkilerinden   şekerpancarı, tahıllardan   buğday   çok   yetiştirilir.
•   En   uzun   akarsuyumuz   Kızılırmak   nehrinin   büyük   kısmı   bölgededir.